Optische illusies

Voor dit onderdeel heeft Lotte Daas een aantal optische illusies uitgezocht. Een hele uitgebreide wetenschappelijke onderbouwing van dit fenomeen hebben we niet, het enige wat we je kunnen vertellen is dat het erop neerkomt dat door middel van deze afbeeldingen je brein voor de gek gehouden kan worden. Eronder staat een kleine uitleg van wat de afbeelding met je doet en hoe dat komt, bron: Optische Illusies door Inga Menkhoff. Kijk maar naar de tekeningen hieronder.

Springen er nou telkens zwarte puntjes doorheen? Of lijkt dat maar zo? Als je je blik over het rooster laat glijden, zie je dat op de kruispunten van de witte lijnen grijze punten, die er niet echt zijn. Deze optische illusie werd in 1870 ontdekt door een Duitse fysioloog. Deze illusie komt voort uit de wederzijdse remming van de receptoren op het netvlies en uit het feit dat de uit het oog komende signalen en informatie gecomprimeerd en gecodeerd worden, die vervolgens door onze hersenen verkeerd geanalyseerd worden. 

Bewegingsillusies. Het lijkt alsof de cirkels hierboven draaien, maar dat is niet zo. (Zie voor groter voorbeeld de poster in lokaal 205). Onze hersenen laten de plaatjes zogenaamd bewegen. Vooral twee eigenschappen van onze waarneming zijn hiervoor verantwoordelijk. Beelden werken ongeveer 0,06 tot 0,1 seconde na op ons netvlies. Vanaf een frequentie van ongeveer 18 beelden per seconde gaan de afzonderlijke beelden in elkaar over en worden ze als beweging waargenomen. Een andere oorzaak van schijnbare bewegingen wordt gevormd door kleur- en lichtcontrasten, want de bewegingsrichting wordt bepaald door de helderheidsgraad (van zwart naar wit). Zo ontstaan fascinerende bewegende beelden. 

Welke vorm hebben de gekleurde velden en hoe lopen ze? Rechte lijnen of scheve lijnen? Zie jij net als de meeste mensen een wigvormig verloop van de velden, ook al lopen ze in werkelijkheid volkomen parallel? Deze illusie staat bekend als de cafémuurillusie. Geïnspireerd naar een café in de Engelse stad Bristol waar deze afbeelding op de muur was betegeld. Zo was er eigenlijk onbewust een optische illusie ontstaan. 

Nog een bewegingsillusie. Het lijkt alsof de bruin/oranje punten golven. Je ogen bewegen vrijwel altijd. Het is moeilijk om lang naar precies één punt te kijken, want je ziet altijd meer. Door de zwart-witte omlijning van de puntjes ontstaat er voor je ogen een golvende beweging. Probeer eens strak naar één punt in de afbeelding te kijken. Dan zal het even stoppen met golven. 

Hoe veel poten heeft die olifant? Deze 'onmogelijke' olifant is de creatie van de Amerikaanse psycholoog Roger N. Shepard. Het verwarrende aan het plaatje is dat we wel eenduidig 4 voeten kunnen tellen, maar dat het aantal poten niet met zekerheid vast te stellen is. 

Bronnen en geïnspireerd uit: Optische Illusies, zie je echt wat je ziet? Door Inga Menkhoff